ΕΕΕΕΚ του Ύδατος Ορμώμενοι

2η Δράση Ε.Ε.Ε.ΕΚ. Πτολεμαΐδας 2025

Το έδαφος στη σύγχρονη Τέχνη

Ως θεμέλιο ζωής το έδαφος είναι ένα ισχυρό και διαχρονικό πολιτιστικό σύμβολο. Η λέξη «άνθρωπος» προέρχεται στην πραγματικότητα από τη λατινική λέξη «humus», που σημαίνει γη ή έδαφος. Αναλογιζόμενοι τη σχέση της ανθρωπότητας με τη Γη, οι καλλιτέχνες έχουν από καιρό αγκαλιάσει το χώμα ως μέσο, από τα παλαιολιθικά γλυπτά έως τις αναγεννησιακές τοιχογραφίες που χρησιμοποιούν το χώμα ως χρωστική ουσία. Οι σύγχρονοι καλλιτέχνες συνεχίζουν να χρησιμοποιούν το έδαφος για να στοχαστούν σε πολιτικά, περιβαλλοντικά, κοινωνικά και πνευματικά θέματα. Από τη δεκαετία του '70 έως σήμερα, το Something Curated αναδεικνύει έξι ισχυρά έργα τέχνης που χρησιμοποιούν το χώμα ως κεντρικό μέσο.

Ana Mendieta, Untitled (Fetish Series, Iowa), 1977. Ευγενική προσφορά του Whitney Museum of American Art

1. Το έργο του Walter de Maria είναι μια από τις πιο εμβληματικές εγκαταστάσεις που χρησιμοποιεί το χώμα ως κύριο υλικό. Αυτό το έργο αποτελείται από 250 κυβικά μέτρα γης απλωμένα στον όροφο μιας γκαλερί SoHo στη Νέα Υόρκη. Το κομμάτι είναι καθηλωτικό, τυλίγοντας τους θεατές στη μυρωδιά, την παρουσία και την υφή της ακατέργαστης γης. Το New York Earth Room προκαλεί τους παραδοσιακούς χώρους των γκαλερί εισάγοντας φυσικό υλικό σε ένα περιβάλλον που συνήθως προορίζεται για αποστειρωμένες, γυαλισμένες επιφάνειες. Η εγκατάσταση διαταράσσει την προσδοκία του θεατή για μια γκαλερί τέχνης, προτρέποντάς τους να θεωρήσουν τη γη όχι ως κάτι χρηστικό αλλά ως μια στοχαστική παρουσία.

The New York Earth Room , 1977. © Estate of Walter De Maria. Φωτογραφία: John Cliett. Ευγενική παραχώρηση Dia Art Foundation, Νέα Υόρκη

2. Η Κουβανό-Αμερικανίδα καλλιτέχνης και γλύπτρια Ana Mendieta αποκάλεσε τις παρεμβάσεις της στη φύση έργα «γη-σώμα». Εμπνευσμένη από τις αφρικανικές, αφρό-κουβανικές, πρώιμες ευρωπαϊκές και Taino παραδόσεις, η περίφημη σειρά Silueta και Fetish της , που δημιουργήθηκε μεταξύ 1973 και 1980 στην Αϊόβα και το Μεξικό, περιλαμβάνει διάφορα εφήμερα έργα τεκμηριωμένα στην κάμερα. Στη σειρά, η καλλιτέχνης κάλυψε το σώμα της με χώμα και λουλούδια, εντόπισε το σχήμα της με πέτρες και αμπέλια, μεταξύ άλλων φυσικών υλικών, και εξέθεσε αυτές τις διάφορες μορφές στα στοιχεία. Το Untitled (Σειρά Φετίχ, Αϊόβα) δείχνει ένα ανάχωμα σε σχήμα σώματος στο έδαφος, που περιβάλλεται από νερό και είναι τρυπημένο με ραβδιά.

Ana Mendieta, Untitled (Fetish Series, Iowa), 1977. Ευγενική προσφορά του Whitney Museum of American Art

3. Το Urs Fischer's you είναι ένα μεταμορφωτικό έργο τέχνης που αποδομεί τους παραδοσιακούς εκθεσιακούς χώρους χαράσσοντας έναν τεράστιο λάκκο στο πάτωμα μιας γκαλερί. Το αποτέλεσμα είναι ένα τεράστιο κενό γεμάτο με ανασκαμμένη γη. Ο θεατής έρχεται αντιμέτωπος με την έντονη κοιλότητα, μια απουσία που είναι ταυτόχρονα επιτακτική και ανησυχητική. Δημιουργώντας αυτόν τον κενό χώρο μέσα σε μια γκαλερί, ο Fischer προκαλεί τον θεατή να επανεξετάσει τη γκαλερί όχι ως χώρο προβολής αλλά ως ένα μεταβλητό περιβάλλον που μπορεί να αναδιαμορφωθεί και να αποσταθεροποιηθεί. Η πράξη του σκάψιμο, της έκθεσης της Γης μέσα σε έναν δομημένο, τεχνητό χώρο, εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ανθρώπινη εισβολή στη φύση και την εξόρυξη φυσικών πόρων.

Urs Fischer, you , 2007. Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και του Gavin Brown's Enterprise

4. Στην εγκατάστασή της Soil-Erg , που παρουσιάστηκε στο dOCUMENTA 13, η Claire Pentecost χρησιμοποιεί το έδαφος για να ασκήσει κριτική στην εμπορευματοποίηση των φυσικών πόρων. Επαναλαμβάνει το χώμα ως μια μορφή νομίσματος, τονίζοντας την εγγενή του αξία ως υλικό που διατηρεί τη ζωή. Η εγκατάσταση της Πεντηκοστής αντικατοπτρίζει την ανθρωποκεντρική πρακτική της αντιμετώπισης του εδάφους ως αντικείμενο προς εκμετάλλευση, προτείνοντας αντ' αυτού να θεωρηθεί ως ζωτικός πόρος που αξίζει φροντίδα και προστασία. Δημιουργώντας «εδαφικά νομίσματα», η Πεντηκοστή εφιστά την προσοχή στο πώς οι σύγχρονες οικονομίες συχνά παραβλέπουν την περιβαλλοντική υγεία επιδιώκοντας κέρδος. Το έργο της προσφέρει ένα εναλλακτικό σύστημα αξιών που αναγνωρίζει την οικολογική αξία του εδάφους και την αναγκαιότητα της διαχείρισης.

Λεπτομέρεια Claire Pentecost's Soil-Erg install, 2012. DOCUMENTA 13, Γερμανία. © Κλαίρη Πεντηκοστή

5. Το Asad Raza's Absorption είναι ένα συμμετοχικό έργο τέχνης στο οποίο το ίδιο το χώμα «παράγεται» μέσα στον χώρο της γκαλερί, δημιουργώντας έναν ενεργό κύκλο μεταμόρφωσης. Ο Raza συνεργάστηκε με επιστήμονες για να δημιουργήσει ένα «νέο» έδαφος, το οποίο αναμειγνύεται και εμπλουτίζεται σε πραγματικό χρόνο από τους συμμετέχοντες. Αυτή η εγκατάσταση που βασίζεται σε διαδικασίες προσκαλεί τους θεατές να αλληλεπιδράσουν με το έδαφος ως ζωντανή, δυναμική οντότητα. Η απορρόφηση δίνει έμφαση στο αναγεννητικό δυναμικό του εδάφους, αμφισβητώντας την έννοια της υποβάθμισης υπογραμμίζοντας την ικανότητα του εδάφους να ανανεώνεται. Αυτό το έργο είναι ταυτόχρονα ένα έργο τέχνης και μια οικολογική πρακτική, που ενθαρρύνει την ευαισθητοποίηση σχετικά με την υγεία του εδάφους ως ζωτικής σημασίας για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Βίντεο https://youtu.be/mGvu64b3CEM

Asad Raza, Απορρόφηση , 2019

6. Το πρόσφατο έ ρ γ ο τ η ς Ev e Ta g n y, U n a d o r n e d Landscapes , εξετάζει το έδαφος ως ένα δοχείο μνήμης και ιστορίας. Χρησιμοποιώντας χώμα που προέρχεται από διάφορες τοποθεσίες , ο Tagny εξερευνά θέματα αποικιοκρατίας, εκτοπισμού και ανθεκτικότητας. Η δουλειά της συχνά ενσωματώνει το έδαφος με οργανικά υλικά, εφιστώντας την προσοχή στη διασύνδεση των ανθρώπινων ιστοριών και των οικολογικών συστημάτων. Τα Unorned Landscapes αντικατοπτρίζονται στο έδαφος ως ένα «σημασμένο έδαφος», φέροντας τα αποτυπώματα τόσο των φυσικών όσο και των ανθρώπινων παρεμβάσεων. Το έργο του Tagny είναι βαθιά ποιητικό, τιμά την ικανότητα του εδάφους να θυμάται και να διατηρεί ιστορίες πολιτιστικής και οικολογικής σημασίας.